Θεωρία παιγνίων: Η "σοφία" των ανθρώπων & των μηχανών

Ένα ερώτημα που απασχολεί την έρευνα των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης είναι αν μπορούν να λειτουργήσουν με ίση ή και περισσότερη "σοφία" από τους ανθρώπους. Η σύντομη απάντηση είναι ότι θα μπορούσαν εάν καταφέρουμε να προγραμματίσουμε μία μηχανή, η οποία:

• να έχει την ικανότητα να αυτο-βελτιώνεται, χωρίς να αλλάζει η δομή των συστημάτων της,

• να έχει την ικανότητα να κάνει αυτοπαρατήρηση,

• να έχει συνείδηση ότι υπάρχει,

• να έχει προσωπική ταυτότητα, δηλαδή να γνωρίζει ότι μπορεί να διαφέρει από άλλες μηχανές.

Αυτές όμως τις ικανότητες πρέπει να εξετάσουμε κατά πόσο οι άνθρωποι, πρώτα, μπορούν να αναγνωρίσουν στον εαυτό τους. 

Μία στρατηγική συμπεριφοράς έρχεται από την ίδια τη θεωρία παιγνίων του John Forbes Nash και βρίσκει εφαρμογή στη φύση. Όταν δύο ζώα μάχονται για την ίδια τροφή, αν και τα δύο επιλέξουν την επιθετική συμπεριφορά και διεκδικήσουν την τροφή μονάχα για τον εαυτό τους τότε το πιθανότερο είναι να τραυματιστούν ή να αλληλοσκοτωθούν και φυσικά να μην μπορέσουν να πάρουν το φαγητό. Αν επιλέξουν την ήρεμη συμπεριφορά θα μοιραστούν το φαγητό χωρίς να έχουν κάποιο πρόβλημα μολονότι η τροφή τους θα είναι λιγότερη σε σχέση με αυτήν που θα έπαιρναν αν έβγαιναν νικητές από το ρίσκο μιας επιθετικής συμπεριφοράς (Από την διπλωματική εργασία της Βλαχοπούλου Αθανασίας). 

Είναι φανερό πως και τα δύο μέρη θα επωφεληθούν αν κατορθώσουν να αποφύγουν την σύγκρουση, δηλαδή την ταυτόχρονη υιοθέτηση της επιθετικής συμπεριφοράς [ισορροπία Νας (Nash Equilibrium)]. Από την άλλη όμως το κίνητρο να δράσει κανείς επιθετικά και να αποκτήσει όλη την ποσότητα από κάτι, είναι ισχυρό γι’ αυτό και οδηγούμαστε κάποιες φορές στη σύγκρουση. Ωστόσο, τα ζώα ή/και τα πουλιά της ίδιας οικογένειας, σοφά, κυνηγούν είτε όλα μαζί για μεγαλύτερη επιτυχία είτε αποφεύγουν να συγκρούονται με άλλα αρπακτικά.

Όταν πρόκειται για τον άνθρωπο αυτή η συνθήκη παίρνει λίγο διαφορετική τροπή. Στην πολιτική για παράδειγμα εφαρμόζεται στο πρόβλημα που έχουν δύο κράτη µε την απόκτηση όπλων. Υπάρχουν δύο στρατηγικές επιλογές για τα κράτη: είτε να αυξήσουν την στρατιωτική τους δύναμη και να αγοράσουν καινούριο εξοπλισμό, είτε να κάνουν µια συμφωνία έτσι ώστε να μειώσουν τη χρήση όπλων. Κανένα κράτος δεν είναι βέβαιο ότι το άλλο θα κρατήσει την υπόσχεση του και επομένως και τα δύο κλίνουν στο να αγοράσουν τελικά τα όπλα. Εδώ επέρχεται ο παράγοντας της αξιοπιστίας: υπάρχει έφεση προς συνεργασία µε εκείνους που πιστεύουμε ότι έχουν αντίστοιχη έφεση να συνεργαστούν (Από την διπλωματική εργασία της Βλαχοπούλου Αθανασίας).  

Στο πρόσφατο ιστορικό συμβάν της διαμάχης Αµερικής–Ρωσίας τη δεκαετία του ΄50 (όταν πρωτοµελετήθηκε αυτή η στρατηγική) για την απόκτηση πυρηνικού εξοπλισµού φάνηκε ότι οι “άπληστες” στρατηγικές συνοδευόμενες από έλλειμμα αξιοπιστίας μεταξύ των χωρών είχαν άσχημη έκβαση (Ψυχρός Πόλεμος). Ο άνθρωπος λοιπόν οφείλει να μαθαίνει από τους άλλους οργανισμούς γύρω του, ακόμη κι αν πρόκειται για τα ζώα. 

Συμπερασματικά, αν ο καθένας δράσει συνεργατικά θα υπάρξει καλύτερο αποτέλεσμα. Οι ικανότητες του ανθρώπου που έχουν να κάνουν με απαντήσεις σε βαθύτερα υπαρξιακά νοήματα τείνουν να ατροφούν στην εποχή μας. Η σημασία Πλατωνικών και Ιπποκρατικών εννοιών, όπως η υπέρβαση του εγώ, η σοφία, η ανθρωπιά, η καλοσύνη, η διάκριση του καλού ή του αληθινού από το κακό ή το ψεύτικο, η συμπόνια έχουν υποχωρήσει γιατί υπάρχει η "κουλτούρα" της ανταγωνιστικής κοινωνίας (το ατομικό συμφέρον πάνω από το κοινωνικό) που καταπνίγει τις ανώτερες μορφές νοημοσύνης,  δηλαδή τη συνεργατικότητα, σύμφωνα με την ισορροπία Νας (Nash Equilibrium). 

• Bryce Morsky, Erol Akçay (2019) Evolution of social norms and correlated equilibria. Proceedings of the National Academy of Sciences 116 (18): 8834-8839; DOI: 10.1073/pnas.1817095116.  
  
• David M. McEvoy , Tobias Haller and Esther Blanco (2019) The Role of Non-Binding Pledges in Social Dilemmas with Mitigation and Adaptation. Working Papers in Economics and Statistics 2019-04, University of Innsbruck https://www.uibk.ac.at/eeecon/       
  
• Βλαχοπούλου Αθανασία (2010) Εμπειρική Προσέγγιση της NASH Ισορροπίας. Μεταπτυχιακή Εργασία, Πανεπιστήµιο Μακεδονίας.   
  
• McLennan, A. (2005) The expected number of nash equilibria of a normal form game. Econometrica, 73(1):141–174.      
  
• Maynard Smith J (1974) The theory of games and the evolution of animal conflicts. Journal of theoretical biology 47(1):209–221.   
• Maynard Smith, J. and Price, G. R. (1973) The logic of animal conflict. Nature, 246:15–18.