Digital tools for inclusive education & lifelong learning: AI and Special Education (Learning Difficulties, ADHD, ASD and comorbidities)

 Ψηφιακά Εργαλεία για την προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης

Η εκπαίδευση ως κύριος συντελεστής γνωστικής ενδυνάμωσης, έχει επωφεληθεί ποικιλοτρόπως από την ταχεία πρόοδο στις αναδυόμενες τεχνολογίες. Η βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων είναι ζητούμενο σε όλα τα εκπαιδευτικά και επαγγελματικά περιβάλλοντα. Οι ψηφιακές δεξιότητες συμπεριλαμβάνονται στις ανωτέρω δεξιότητες, οι οποίες προωθούνται μέσα από ευκαιρίες τόσο τυπικής όσο και άτυπης μάθησης. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης στοχεύει στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων της ανθρωπότητας μέσα από τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, με ορίζοντα το 2030, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

  

Οι πλατφόρμες ανοικτών διαδικτυακών μαθημάτων (Massive online open courses-MOOCs), η ανεστραμμένη τάξη (Flipped classroom), τα έξυπνα συστήματα εκπαίδευσης (Intelligent Tutoring Systems), οι Διαλογικοί Πράκτορες (Chatbots) και η Μικτή Μεθοδολογία Μάθησης (Blended learning) έχουν ως στόχο τη βελτίωση τόσο της παρεχόμενης ποιότητας εκπαίδευσης όσο και της δια βίου μάθησης. Επιπλέον, οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης συνεισφέρουν στη γνωστική βελτίωση (cognitive improvement) και μπορεί να συμβάλλουν στην ανθρωποκεντρική και προσανατολισμένη στην εξυπηρέτηση του ανθρώπου, τεχνολογική ανάπτυξη, η οποία χαρακτηρίζεται από  εκδημοκρατισμό της γνώσης και ίσες ευκαιρίες για ατομική πρόοδο και κοινωνική ευημερία. Επομένως, η Τεχνητή Νοημοσύνη και οποιασδήποτε μορφής τεχνολογική εξέλιξη πρέπει να στηρίζεται στις αρχές της συμπεριληπτικότητας, της προσβασιμότητας και γενικότερα, στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της υγιούς γήρανσης (Thiyagarajan et al., 2022; Keating, 2022). 

Η Συλλογική Νοημοσύνη (CI), δηλαδή ο συγκερασμός της νοημοσύνης του ανθρώπου και της μηχανής, παρουσιάζει σημαντικά οφέλη για τον άνθρωπο και συγκεκριμένα:

• προωθεί την υιοθέτηση των ανθρωπιστικών αξιών στις αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως επίσης αναδεικνύει τη σημασία της απόκτησης των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα (21st Century Skills) ή αλλιώς των μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων, όπως είναι η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία (transversal skills), οι οποίες συνδέονται με τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση, τυπική και άτυπη, με σκοπό την ατομική και κοινωνική πρόοδο. 

• συνδέεται με την καλλιέργεια των μεταγνωστικών ικανοτήτων του ατόμου. 

• στηρίζει την αυτόνομη μάθηση, είτε σε τυπική είτε σε άτυπη μορφή, και έμμεσα υποστηρίζει την ανάπτυξη των μεταγνωστικών δεξιοτήτων του εκπαιδευόμενου, όπως τις δεξιότητες δια βίου μάθησης, αυτοηγεσίας και αυτοβελτίωσης (Upskilling Pathways Evaluation Package adopted, 2023).

Οι μεταγνωστικές ικανότητες μπορούν να είναι το υπόβαθρο για βελτιώσεις στην αγορά εργασίας και συγκεκριμένα συμβάλλουν: 

• στην ενίσχυση του εσωτερικού κινήτρου του εργαζόμενου για ενεργό συμμετοχή στο αντικείμενο εργασίας του, 

• στην αύξηση του ποσοστού απορρόφησης, καθώς και στην αύξηση του ποσοστού διατήρησης του εργαζόμενου στη θέση εργασίας του,

• στη βελτίωση της απόδοσης και παραγωγικότητας του εργαζόμενου στην εργασία του, 

• στην ενίσχυση των πηγών εισοδήματος του εργαζόμενου, καθώς και του μισθού του,

• στην ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας, 

• στη μείωση του χρόνου της ανεργίας,

• στη δυνατότητα κινητικότητας και στην ομαλή εργασιακή μετάβαση.

Επιπλέον, οι μεταγνωστικές ικανότητες ενισχύουν την κοινωνική συμπερίληψη και συγκεκριμένα: 

• βοηθούν στην κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση ατόμων και ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού,

• συντελούν στη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας και του κύκλου της φτώχειας, 

• βοηθούν στον περιορισμό των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων που δημιουργούν προσκόμματα στην ισότιμη μεταχείριση στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας (κοινωνική δικαιοσύνη),

• συμβάλλουν στην υγιή γήρανση.

Τέλος, οι μεταγνωστικές ικανότητες συντελούν στην οικονομική ανάπτυξη μέσα από: 

• την αύξηση του εργατικού δυναμικού, 

• την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης,

• την εξισορρόπηση των δεξιοτήτων που ζητούνται και προσφέρονται στην αγορά εργασίας.